નવી દિલ્હી, 26 ડિસેમ્બર (હિંદુસ્તાન રિપોર્ટર). કેન્દ્ર સરકારે ‘ડીપફેક’ની સમસ્યાનો સામનો કરવા માટે નક્કર પગલાં લીધાં છે. ડીપફેક્સ પર વધતી જતી ચિંતાઓ વચ્ચે, તમામ ઓનલાઈન સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મને આઈટી નિયમોનું પાલન કરવા માટે એક એડવાઈઝરી જારી કરવામાં આવી છે.
ઈલેક્ટ્રોનિક્સ અને આઈટી મંત્રાલયે મંગળવારે જારી કરેલા એક નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું કે સરકારે તમામ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મને ઈન્ફોર્મેશન ટેક્નોલોજી નિયમોનું પાલન કરવા માટે એડવાઈઝરી જારી કરી છે. વિડિયો મેનીપ્યુલેશન સંબંધિત ‘ડીપફેક્સ’ અને આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI) દ્વારા ખોટી માહિતીના ફેલાવાની વધતી જતી ચિંતાઓ વચ્ચે આ એડવાઈઝરી આવી છે.
મંત્રાલય દ્વારા જારી કરાયેલ એડવાઈઝરી અનુસાર, કેન્દ્ર સરકાર તરફથી સ્પષ્ટ સૂચના છે કે તમામ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મે નિયમોનું પાલન કરવું પડશે. IT મંત્રાલયે પ્લેટફોર્મને જણાવ્યું હતું કે જે કન્ટેન્ટને IT નિયમો હેઠળ મંજૂરી નથી તેની સ્પષ્ટપણે વપરાશકર્તાઓને જાણ કરવી પડશે. આ એડવાઈઝરી IT રાજ્ય મંત્રી રાજીવ ચંદ્રશેખરે મધ્યસ્થીઓ સાથે કરેલી ચર્ચાનું પરિણામ છે.
મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, IT નિયમો હેઠળ, વપરાશકર્તાઓને તે સામગ્રી વિશે સ્પષ્ટ અને સચોટપણે જાણ કરવી જોઈએ જેની મંજૂરી નથી. જ્યારે તે પ્રથમ વખત નોંધણી કરાવે ત્યારે વપરાશકર્તાને પણ આ સ્પષ્ટપણે સમજાવવું જોઈએ. આ નિર્દેશ ખાસ કરીને AI અને deepfakesની મદદથી ખોટી માહિતીના ફેલાવાને લઈને વધતી જતી ચિંતાઓ સાથે સંબંધિત છે.
IT મંત્રાલય દ્વારા જારી કરાયેલ એડવાઈઝરી અનુસાર, ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ્સે ખાતરી કરવી જોઈએ કે વપરાશકર્તાઓને ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC) અને IT એક્ટ, 2000 જેવી દંડની જોગવાઈઓ વિશે જાણ કરવામાં આવે. વધુમાં, સેવાની શરતો અને ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મના યુઝર એગ્રીમેન્ટમાં સ્પષ્ટપણે જણાવવું જોઈએ કે મધ્યસ્થીઓ અથવા પ્લેટફોર્મ્સ સંબંધિત ભારતીય કાયદાઓ હેઠળ કાયદા અમલીકરણ એજન્સીઓને કાનૂની ઉલ્લંઘનની જાણ કરવાની જવાબદારી ધરાવે છે.
વધુમાં, ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મની પણ જવાબદારી હશે કે તે વપરાશકર્તાઓને ડિજિટલ મધ્યસ્થીઓ પર પ્રતિબંધિત સામગ્રીને લગતી કોઈપણ માહિતી હોસ્ટિંગ, ડિસ્પ્લે, અપલોડ, ફેરફાર, પ્રકાશન, ટ્રાન્સમિટ, સ્ટોર, અપડેટ અથવા શેર કરવાથી અટકાવશે. તેને રોકવા માટે યોગ્ય પ્રયાસો કરો.
નોંધનીય છે કે ‘ડીપફેક’નો અર્થ છે ઇન્ટરનેટ પર ઉપલબ્ધ સામગ્રી સાથે છેડછાડ કરવી અને તેને ખોટી રીતે રજૂ કરવી. આમાં, કોઈપણ વ્યક્તિની ખોટી રજૂઆત અથવા નકલ કરવા માટે આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ દ્વારા ડિજિટલ મેનીપ્યુલેશન કરવામાં આવે છે. તાજેતરમાં, ડીપફેક્સની મદદથી કેટલીક ફિલ્મી હસ્તીઓને નિશાન બનાવવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો. આ ઘટના બાદ સરકારે આ અંગે એડવાઈઝરી જારી કરી છે.