ડૉલરનું અસ્તિત્વ ખતરામાં! હા, એવા સમાચાર છે કે ઘણા વિકાસશીલ દેશો ડી-ડોલરાઇઝેશનની વાત કરી રહ્યા છે. તેઓ માને છે કે યુએસ ડૉલર પરની નિર્ભરતા ઓછી થવી જોઈએ. એટલું જ નહીં, ચીન અને બ્રાઝિલે પણ આ દિશામાં પગલાં લીધાં છે. ગયા મહિને જ ચીન અને બ્રાઝિલ એકબીજાના ચલણ દ્વારા વેપાર કરતા હતા, બુધવારે આર્જેન્ટિનાએ પણ કહ્યું હતું કે તે ચીનને અમેરિકી ડોલરને બદલે યુઆનમાં ચૂકવણી કરશે.પ્રશ્ન એ છે કે ડી-ડોલરાઈઝેશન શું છે અને જો તેનો અમલ થાય છે. શું અસર થશે?
બ્રાઝિલના રાષ્ટ્રપતિએ અમેરિકાના વર્ચસ્વની ટીકા કરી
બ્રાઝિલના રાષ્ટ્રપતિ લુઈસ ઇનાસિયો લુલા દા સિલ્વાએ તો વિશ્વ વેપાર પર અમેરિકાના વર્ચસ્વની ટીકા પણ કરી છે. ચીન અને રશિયા પણ ડી-ડોલરાઈઝેશનની વાત કરે છે. એવા અહેવાલો હતા કે ઈરાન અને રશિયા સંયુક્ત રીતે નવી ક્રિપ્ટોકરન્સી તૈયાર કરી રહ્યા છે, જેનો ઉપયોગ ચુકવણી માટે કરવામાં આવશે.
ઘણા દેશો અન્ય વિકલ્પો શોધી રહ્યા છે
એક મીડિયા રિપોર્ટમાં અમેરિકન ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર ઈકોનોમિક રિસર્ચને ટાંકીને કહેવામાં આવ્યું છે કે SWIFT જેવી આંતરરાષ્ટ્રીય ડોલર ટ્રેડિંગ સિસ્ટમથી અલગ થવાને કારણે ઈરાન અને રશિયાને ઘણી આર્થિક ઉથલપાથલનો સામનો કરવો પડ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં દેશો હવે અન્ય વિકલ્પો શોધી રહ્યા છે. ભારત અને મલેશિયા તાજેતરમાં વેપાર માટે રૂપિયામાં લેવડદેવડ કરવા સંમત થયા છે. સાઉદી અરેબિયાના નાણાપ્રધાને એમ પણ કહ્યું છે કે તેઓ યુએસ ડોલર સિવાય અન્ય કોઈપણ ચલણમાં વેપાર કરવા તૈયાર છે.
ડૉલર વિકલ્પ પર ચર્ચા કરવામાં આવશે
માર્ચમાં જ નવી દિલ્હીમાં યોજાયેલી કોન્ફરન્સમાં બ્રાઝિલ, રશિયા, ભારત, ચીન અને દક્ષિણ આફ્રિકા વચ્ચે સહયોગ વધારવા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો. તે દરમિયાન ડૉલરની જગ્યાએ વૈકલ્પિક ચલણ શરૂ કરવાની શક્યતાઓ પર પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી.
ડી-ડોલરાઇઝેશનની શું અસર થશે
અમેરિકન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર ઇકોનોમિક રિસર્ચ ડિ-ડોલરાઇઝેશનની વ્યૂહરચનાનું સચોટ વર્ણન કરતી નથી. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે ડૉલર જેવી સ્થાપિત કરન્સીથી દૂર જવાથી દેશના નેટવર્ક પ્રભાવને અસર થશે. તેની સાથે અનેક પ્રકારના અવરોધો પણ આવશે.