ક્લાઈમેટ ચેન્જઃ માર્ચ 2024નો મહિનો અત્યાર સુધીનો સૌથી ગરમ ‘માર્ચ’ તરીકે નોંધવામાં આવ્યો છે. ‘અલ નિનો’ અને ક્લાઈમેટ ચેન્જના કારણે છેલ્લા એક વર્ષમાં પૃથ્વીનું તાપમાન સતત વધી રહ્યું છે. ગયા વર્ષે જૂન પછી આ સતત 10મો મહિનો છે, જ્યારે તાપમાને નવો રેકોર્ડ બનાવ્યો છે.
સૌથી ગરમ મહિનો માર્ચ
યુરોપિયન યુનિયનની ક્લાઈમેટ એજન્સીએ મંગળવારે આ જાણકારી આપી. કોપરનિકસ ક્લાઈમેટ ચેન્જ સર્વિસ (C3S) એ જણાવ્યું હતું કે માર્ચમાં સરેરાશ તાપમાન 14.14 ડિગ્રી સેલ્સિયસ હતું, જે 1850-1900ના પૂર્વ-ઔદ્યોગિક સંદર્ભ સમયગાળામાં આ મહિનાના સરેરાશ તાપમાન કરતાં 1.68 ડિગ્રી સેલ્સિયસ વધારે છે. માર્ચ મહિનામાં, તે 1991-2020ની સરેરાશ કરતાં 0.73 ડિગ્રી સેલ્સિયસ અને માર્ચ 2016ના અગાઉના સર્વોચ્ચ તાપમાન કરતાં 0.10 ડિગ્રી સેલ્સિયસ વધારે છે.
છેલ્લા એક વર્ષમાં સૌથી વધુ તાપમાન
“છેલ્લા 12 મહિનામાં વૈશ્વિક સરેરાશ તાપમાન (એપ્રિલ 2023-માર્ચ 2024) અત્યાર સુધીનું સૌથી વધુ નોંધાયેલું છે, જે 1991-2020ની સરેરાશ કરતાં 0.70 ડિગ્રી સેલ્સિયસ અને 1850 થી 1900 સુધીની પૂર્વ-ઔદ્યોગિક સરેરાશ કરતાં 0.70 ડિગ્રી સેલ્સિયસ વધારે છે,” એજન્સીએ જણાવ્યું હતું.C3Sએ જણાવ્યું હતું કે વૈશ્વિક સરેરાશ તાપમાન પ્રથમ વખત જાન્યુઆરીમાં સમગ્ર વર્ષ માટે 1.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસની મર્યાદાને વટાવી ગયું હતું.
એલાર્મ બેલ કેમ છે..
જો કે, પેરિસ કરારમાં ઉલ્લેખિત 1.5 °C મર્યાદાનો કાયમી ભંગ એ ઘણા વર્ષોથી લાંબા ગાળાના વોર્મિંગનો સંદર્ભ આપે છે. આબોહવા વૈજ્ઞાનિકોના મતે, દેશોએ આબોહવા પરિવર્તનની સૌથી ખરાબ અસરોને ટાળવા માટે પૂર્વ-ઔદ્યોગિક સ્તરની તુલનામાં વૈશ્વિક સરેરાશ તાપમાનમાં વધારો 1.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી મર્યાદિત કરવાની જરૂર છે. પૃથ્વીની વૈશ્વિક સપાટીનું તાપમાન 1850-1900ની સરેરાશની સરખામણીમાં લગભગ 1.15 ડિગ્રી સેલ્સિયસ વધી ગયું છે, જે 125,000 વર્ષ પહેલાં જોવા મળ્યું નથી.
રેકોર્ડ દુષ્કાળ..જંગલ આગ
સમગ્ર વિશ્વમાં વિક્રમજનક દુષ્કાળ, જંગલની આગ અને પૂર પાછળનું કારણ આ ગરમી હોવાનું માનવામાં આવે છે. વૈશ્વિક સરેરાશ તાપમાનમાં વધારો એ વાતાવરણમાં ગ્રીનહાઉસ વાયુઓ – મુખ્યત્વે કાર્બન ડાયોક્સાઇડ અને મિથેન -ની ઝડપથી વધતી સાંદ્રતાને કારણે થાય છે. C3Sના ડેપ્યુટી ડિરેક્ટર સમન્થા બર્ગેસે જણાવ્યું હતું કે: “વૈશ્વિક સરેરાશ તાપમાન અત્યાર સુધીનું સૌથી વધુ નોંધાયેલું છે, જે છેલ્લા 12 મહિનામાં પૂર્વ-ઔદ્યોગિક સ્તર કરતાં 1.58 ડિગ્રી સેલ્સિયસ વધારે છે.
શું કરવાની જરૂર છે..?
વોર્મિંગને રોકવા માટે, ગ્રીનહાઉસ ગેસના ઉત્સર્જનમાં ઝડપી ઘટાડો જરૂરી છે. વૈશ્વિક સ્તરે, વર્ષ 2023 એ 174-વર્ષના અવલોકન કરેલા રેકોર્ડમાં સૌથી ગરમ વર્ષ હતું, જેમાં વૈશ્વિક સરેરાશ નજીકની સપાટીનું તાપમાન પૂર્વ-ઔદ્યોગિક આધારરેખા (1850-1900) કરતાં 1.45 °C ઉપર હતું. ભારતીય હવામાન વિભાગ (IMD) એ એપ્રિલ-જૂન સમયગાળા દરમિયાન ભારે ગરમીની ચેતવણી પણ આપી છે, જ્યારે સાત તબક્કાની લોકસભા ચૂંટણી દરમિયાન લગભગ એક અબજ લોકો તેમના મતાધિકારનો ઉપયોગ કરે તેવી અપેક્ષા છે.
સારો વરસાદ પડી શકે છે
વર્ષના ઉત્તરાર્ધમાં લા નીનાની સ્થિતિ વિકસિત થવાની સંભાવના છે. ભારતના વિકાસ પર નજીકથી નજર રાખી રહેલા વૈજ્ઞાનિકોએ કહ્યું છે કે જૂન-ઓગસ્ટ સુધી લા નીના સ્થિતિની રચનાનો અર્થ એ છે કે 2023ની સરખામણીમાં આ વર્ષે ચોમાસા દરમિયાન સારો વરસાદ થઈ શકે છે.